مسأله ادامه تحصیل و رشد و ارتقاء علمی، یکی از نیازهای رو به رشد جوامع امروز می‌باشد که جوانان مستعد و پر تلاش را به سمت و سوی خود جذب کرده است. از طرفی تنوع رشته‌ها به حدی است که امکان ارائه آن در همه‌ی دانشگاه‌ها نیست، بلکه هر دانشگاهی تعداد معدودی رشته را ارائه می‌نماید. و در برخی موارد چاره‌ای جزء ترک شهر و دیار نیست. در اکثر دانشگاه‌ها، خوابگاه‌هایی پیش‌بینی شده که محل استقرار دانشجویان غیربومی می‌باشد. دانشجو با ورود به خوابگاه، از محیطی که سالها در آن زندگی کرده است جدا می‌شود و در محیط جدید و متفاوتی قرار میگیرد. محیطی که در آن افراد با فرهنگها، طرز فکرها، نگرشها، قومیتها، زبان، شخصیت و رشته‌های تحصیلی گوناگون که هر کدام ایدئولوژیها و علایق متناسب با خود را می‌طلبد، در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. برخورد با انسانهای جدید باعث شکل گیری روابط، تجربه‌ها و اتفاقات جدیدی می‌گردد، داشتن ارتباط طولانی و در واقع زندگی‌کردن با افرادی که به آنها هم‌اتاقی گفته می‌شود، سرآغاز تأثیر و تأثرهای بسیاری است. بخشی از دانشجویان با درک کامل از شرایط جدید سعی بر آن دارند که خود را با آن منطبق کرده و از زندگی جدید به عنوان یک فرصت استفاده کنند از این جهت میتوان گفت فرهنگ خوابگاهی مجموعه‌ای از فرهنگ همدلی، تعاون و سازگاری با ناملایمات زندگی است و برخی از آنها که توانایی سازگاری با محیط جدید را ندارند، واکنشهای منفی از خود بروز می‌دهند که ممکن است موجب انحراف دانشجو از مسیر اصلی اش شود. زندگی خوابگاهی در دوران دانشجویی یک دوره انتقال است. دورانی است که با توجه به شرایط خاص خود می‌تواند نقش تعیین کننده روی شیوه زندگی و رفتارهای ارتقاء دهنده سلامتی دانشجویان داشته باشد. مطالعه های انجام شده در سطح جهان نشان داده‌اند که افراد در سن ۲۴-۱۵سال که قشر دانشجو بیشتر در این سن هستند. بیشتر در معرض رفتارهای پرخطر از قبیل مصرف سیگار، مصرف مشروبات الکلی، رفتارهای جنسی ناسالم، عادات غذایی نامناسب و … قرار دارند. شرایط خاص زندگی خوابگاهی (دوری از خانواده، زندگی در شرایط نامناسب، نداشتن یا کافی نبودن درآمد شخصی و …) باعث تشدید زمینه ایجاد این قبیل رفتارها می‌شود. این رفتارهای پرخطر باعث به خطر افتادن سلامتی این قشر حساس و آینده ساز کشور می‌شود. براساس مطالعات مختلف انجام شده در خوابگاههای دانشجویی داخل کشور، اکثریت دانشجویان سطح کیفیت زندگی متوسطی را تجربه می‌کنند و احتمال بروز رفتارهای پرخطر مانند مصرف سیگار و قلیان، مصرف مواد مخدر، رفتارهای پر خطر جنسی، اعتیاد به اینترنت و … در بین آنان بیشتر است. و از پیامدهای بسیار ناگوار این رفتارهای پرخطر میتوان به آسیب به تمام ابعاد سلامتی از قبیل سلامت روان، سلامت جسم، سلامت اجتماعی و … نام برد.
یکی از مسائلی که احتمال بروز رفتارهای پرخطر و آسیب زننده را در بین دانشجویان ساکن خوابگاهها افزایش میدهد، عدم حضور نیروهای متخصص پیشگیری کننده از آسیب های اجتماعی در محیطهای خوابگاهی است که در همین راستا میتوان به فقدان حضور مددکاران اجتماعی متخصص در سطح خوابگاهها اشاره کرد. مددکاران اجتماعی می‌توانند با حضور در خوابگاههای دانشجویی در کاهش و مدیریت رفتارهای پرخطر نقش موثر و کارآیی را داشته باشند. مددکاران اجتماعی می‌توانند با بازدید از خوابگاهها و مصاحبه با دانشجویان و مسئولین خوابگاهها علل بروز رفتارهای پرخطر را بررسی و با جلب حمایت مدیران با اجرای طرحهای جامعه ای در توانمند کردن این قشر آینده ساز جامعه نقش موثری ایفا کنند.
نویسنده: پروانه خفتان کارشناس ارشد مددکاری اجتماعی
انتشاریافته در مجموعه رسانه های مددکاری اجتماعی ایرانیان
